[Teatr Polski] Raport NIK

Od 2022 roku trwa rozbudowa Teatru Polskiego. 8 maja 2025 r. Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport na temat tej przedłużającej się inwestycji.

W II kwartale ubiegłego roku Najwyższa Izba Kontroli rozpoczęła kontrolę sposobu zaplanowania rozbudowy Teatru Polskiego, jej realizację oraz rozliczenia finansowe. Objęto nią zarówno Teatr Polski jak i Urząd Miasta Bydgoszczy. Wnioski z kontroli opublikowano dzisiaj tj. 7 maja.

NIK nie podważa decyzji o zmianie technologii wykonania ścian fundamentowych i gruntu pod widownią. Zmiany te wprowadzono po rozpoczęciu prac rozbiórkowych i odkryciu, że sytuacja jest gorsza niż w projekcie. Według urzędników NIK problem leży też w innych sprawach. „Rażącym przykładem nieprawidłowego działania była natomiast zmiana zakresu prac dotyczących najważniejszej części teatru, czyli sceny. Kosztowały one dodatkowo 600 tys. zł i zostały wprowadzone do umowy z naruszeniem prawa zamówień publicznych” – pisze NIK. Jak się okazuje zlecając rozbudowę wymagano przestarzałych rozwiązań (np. oświetlenie żarowe zamiast ledowego) i odrzucano (na etapie przetargu) rozwiązana nowoczesne, by już na etapie realizacji wprowadzić te rozwiązania aneksem do umowy.

Same prace przygotowawcze do rozbudowy zwielokrotniały koszty. Za koncepcję programowo-przestrzenną zapłacono 50 tys. złotych, na jej podstawie zlecono wykonanie dokumentacji projektowej za 289 tys. złotych. Kilka lat później zlecono wykonanie zamiennej dokumentacji za ponad 209 tys. złotych oraz za 11 tys. złotych zlecono opinię, która stwierdzała, że widownia będzie zbyt mała. W październiku 2020 roku zlecono kolejną dokumentację zamienną za 71 tys. złotych. W tym czasie (od lutego 2018 roku) w Teatrze Polskim był wakat na stanowisku specjalisty do spraw inwestycyjnych, według kontrolerów mogłoby to wspomóc proces przygotowania inwestycji i pozwolić uniknąć błędów. Dopiero w styczniu 2020 roku Urząd Miasta zobowiązał się zapewnić nadzór merytoryczny i inwestorski nad inwestycją.

Na etapie prac budowlanych zawarto już 11 aneksów do umowy. Pięć z nich dotyczyło zmian personalnych na stanowisku kierownika budowy, kierownika robót i inspektora nadzoru. Pozostałe aneksy zwiększyły koszt realizacji inwestycji z niemal 40 do niemal 45 mln złotych:

Najistotniejsza zmiana umowy, obejmująca prace o wartości blisko 15 mln zł, dotyczyła zaprojektowanej technologii sceny. W jej wyniku zaniechano części robót wartych 7,1 mln zł, a w to miejsce wprowadzono prace zamienne i dodatkowe za kwotę 7,6 mln zł, z czego ponad 1,5 mln zł kosztowały prace dotyczące elektroakustyki, blisko 930 tys. zł – multimediów, ponad 3, 5 mln zł – oświetlenia scenicznego, a ponad 1,7 mln – mechaniki sceny. Część zmian, zwłaszcza w zakresie oświetlenia scenicznego, wprowadzono dlatego, że zaprojektowane rozwiązania, oparte o źródła żarowe, okazały się przestarzałe. Urząd miasta nie zgadzał się jednak na modyfikację specyfikacji zamówienia na etapie prowadzonego postępowania przetargowego, mimo że potencjalni wykonawcy proponowali nowsze rozwiązania i pytali o dopuszczalność ich zastosowania. Podobnie było w przypadku zmian dotyczących zastosowanej technologii pracy urządzeń głośnikowych. W postępowaniu o udzielenie zamówienia urząd miasta nie zgadzał się na zaoferowanie i zastosowanie rozwiązania systemowego opartego o głośniki pasywne, zapewniającego utrzymanie lub rozszerzenie funkcjonalności projektowanego systemu, gwarantującego równe lub lepsze parametry techniczne, po czym rozwiązanie to wprowadzono na etapie realizacji umowy. Takie działanie było niedopuszczalne na gruncie prawa zamówień publicznych i zostało przez NIK ocenione negatywnie, ponieważ ograniczało dostęp do zamówienia innym wykonawcom, którzy dysponowali technologią ostatecznie zastosowaną. Prowadziło to także do nieuprawnionego i nietransparentnego wydatkowania dodatkowych 600 tys. zł.

Wzrost kosztów realizacji inwestycji polegał również na:

• nieprawidłowym pełnieniu nadzoru nad wykonywaniem robót budowlanych z zakresu: elektroakustyki, mechaniki scenicznej i oświetlenia – nierzetelnie określono zakres prac i warunki realizacji, skutkiem tego było wydanie 57 tys. złotych na nadzór (do połowy czerwca 2024 roku), którego nie było potrzeba prowadzić ze względu na brak takich prac;
• wprowadzeniu zmian konstrukcyjnych nadbudowanej części budynku Teatru oraz stropów, co zwiększyło wartość zamówienia o 412 tys. zł, do kwoty blisko 40,3 mln zł;
• zmianie technologii wykonania ścian fundamentowych, wymiany gruntów pod widownią oraz wykonania nowych stropów, co zwiększyło wartość umowy o niemal 1,4 mln zł – do 41,7 mln zł. Część prac nie została uwzględniona w dokumentacji projektowej, ponieważ na etapie jej sporządzenia nie było możliwości przeprowadzenia tak dużych robót odkrywkowych/rozbiórkowych. Pozostałe prace, w tym zmiana technologii wykonania ścian fundamentowych wynikała m.in. z niekorzystnych warunków gruntowo-wodnych;
• waloryzacji wynagrodzenia za realizowane prace, co zwiększyło wynagrodzenie wykonawcy robót o ponad 1,2 mln zł oraz oznaczało wzrost wartości umowy do ponad 42,9 mln zł. Doszło do tego w ramach negocjacji poprzedzonych analizą wzrostu kosztów materiałów budowlanych i robocizny;
• zmianie wysokości wynagrodzenia wykonawcy – o ponad 1,4 mln zł, do ponad 44,9 mln zł. Konieczne było bowiem wykonanie dodatkowych robót w zakresie instalacji wentylacji widowni, kanalizacji deszczowej, sanitarnej oraz przepompowni ścieków, a także konstrukcji i pokrycia dachu, co miało umożliwić uzyskanie wymaganych prawem decyzji odbiorowych i legalne użytkowanie obiektu.

Dodatkowo NIK ustaliło, że Urząd Miasta prowadząc nadzór nad realizacją inwestycji dopuścił się niewłaściwego dokumentowania odbiorów zbrojenia przed betonowaniem i nieudokumentowaniu badań stali wymaganych zapisami specyfikacji technicznej.

W związku z wynikami kontroli, NIK złożyła wnioski do dyrektora Teatru Polskiego o niedopuszczanie do zmiana w umowach przy braku właściwych przesłanek, niedopuszczanie do zawierania umów, w których wypłata wynagrodzenia jest niezależna od wykonania zadań przez wykonawcę czy też niezwłoczne nakładanie kar umownych na wykonawcę robót budowlanych za niedopełnienie obowiązków dotyczących udziału podwykonawców w realizacji inwestycji – do 31 sierpnia 2024 r. powinny one wynieść w sumie 21 tys. zł. Prezydentowi Bydgoszczy Izba zleciła przede wszystkim wzmocnienie nadzoru nad przebiegiem i realizacją koordynowanych inwestycji. Skierowano również zawiadomienie o podejrzeniu naruszenia dyscypliny finansów publicznych przez byłego dyrektora Teatru Polskiego (nieuprawnione zmiany umowy na realizację inwestycji). Dodatkowo skierowano zawiadomienie do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego o prowadzeniu robót budowlanych bez nadzoru inwestorskiego w okresie od 27 kwietnia do 7 maja 2024 roku.