[Park Witosa] Koniec rewitalizacji

Ostatniego dnia października otwarto park Witosa. Tym samym zakończył się pierwszy etap rewitalizacji terenów zielonych w pobliżu Bazyliki i ronda Jagiellonów.

Park Witosa to tereny ograniczone ulicami Jagiellońska, 3 maja, Markwarta i Piotrowskiego. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu był największym cmentarzem ewangelickim w Bydgoszczy.

Początki cmentarza sięgają prawdopodobnie przełomu XVI i XVII wieku, kiedy to w mieście pojawili się pierwsi protestanci. Cmentarz oficjalnie otwarto w 1778 roku. Od tego czasu wielokrotnie go rozbudowywano, by ostatecznie osiągnął powierzchnię około 6,5 hektara. Pochowano tutaj rodziny osób zasłużonych dla rozwoju Bydgoszczy takie jak: Glamm, Peterson, Blumwe, Kolwitz. Pochowano tutaj również Theodora Hippela, pruskiego polityka, prezydenta regencji kwidzyńskiej i opolskiej, pisarza oraz Carla von Wissmana, założyciela towarzystwa upiększania miasta, prezydenta regencji bydgoskiej i założyciela parku gen. Dąbrowskiego.

Jako, że na cmentarzu przez lata chowano głównie Niemców to po powrocie Bydgoszczy do Polski próbowano go zlikwidować. Pierwsze próby poczyniono w 1927 roku. Jednak dzięki protestom bydgoskich ewangelików nekropolia przetrwała do końca II Wojny Światowej. Cmentarz oficjalnie zlikwidowano w latach 1951-1953. Dopiero niedawno odkryto że likwidacja nie łączyła się z ekshumacją wszystkich ciał. W zasadzie jeśli dokonano ekshumacji to w niewielkiej skali.

Oficjalne dokumenty informowały, że dokonywano ekshumacji, jednak na szczątki ludzkie natrafiano tutaj kilkukrotnie. Pierwszy raz podczas budowy Pałacu Młodzieży w 1974 roku, a także podczas jego remontu w grudniu 2017 roku. W 2018 roku temu eksplorowano wykop o wymiarach 14 x 4 metry, odsłonięto w nim około 40 szczątków ciał.

Rok temu firma archeologiczna wykonała jedenaście wykopów na polecenie Miejskich Wodociągów i Kanalizacji. W każdym z nich stwierdzono pełne jamy grobowe lub uszkodzone trumny. Oznacza to, że likwidacja cmentarza ograniczyła się jedynie do wyburzenia murowanego ogrodzenia, nadziemnych partii kapliczek cmentarnych, usunięcia pomników, krzyży i ziemnych mogił. Wszystkie ciała pozostawiono w ziemi. Firma szacuje, że pod powierzchnią spoczywa do dzisiaj około 80 000 osób. O odkryciach i historii parku pisałem też tutaj.

Rewitalizacja

Prace rewitalizacyjne rozpoczęto wiosną 2018 roku. Objęły one obszar o powierzchni 4,1 hektara. Pominięto jedynie korty tenisowe i teren po byłej muszli koncertowej.

Początkowo prace miały się zakończyć pod koniec 2018 roku. Jednak odkrycia archeologiczne spowodowały konieczność zmian funkcjonalności parku, a co za tym idzie projektu wykonawczego. Po konsultacji urzędników z Radą ds. Partycypacji Społecznej zdecydowano, że teren będzie pełnił przede wszystkim rolę miejsca do odpoczynku, wyciszenia i pamięci. Zrezygnowano z drugiego placu zabaw i górki saneczkowej.

Nie zrezygnowano z przebudowy istniejącego placu zabaw. Dzięki temu na placu pojawiły się zjeżdżalnie, huśtawka, wzniesienia do wspinaczki, tunel w jednym ze wzniesień i trampoliny. Zamontowano również nową piaskownicę. Całość przystosowano do potrzeb dzieci niepełnosprawnych.

W ramach rewitalizacji wykonawca inwestycji wyremontował alejki poprzez wyłożenie kostką kamienną lub nawierzchnią mineralną. Przestawiono pomniki, tak aby lepiej je wyeksponować. Popiersie patrona parku – Wincentego Witosa obrócono o 180 stopni (wcześniej twarz skierowana była w stronę ulicy Jagiellońskiej). Natomiast rzeźbę lokomotywy przeniesiono z okolic Pałacu Młodzieży w rejon przebudowanego placu zabaw.

Park Witosa zyskał nowe oświetlenie oraz kamery monitoringu miejskiego. Wymieniono również ławki i kosze na śmieci. Pojawiły się też budki lęgowe, karmnik, poidełka dla ptaków, skrzynki dla nietoperzy, a także fotoplastykon. Wykonawca inwestycji przed rozpoczęciem przebudowy musiał wyciąć około 120 martwych, zamierających i powodujących zagrożenie drzew i samosiejek. W zamian za to pojawiły się nowe drzewa, krzewy i byliny.

Inwestycja kosztowała 8,2 mln złotych.

II etap

Drugi etap rewitalizacji ma objąć teren wyburzonej muszli koncertowej i zniszczonej fontanny. W trakcie realizacji pierwszego etapu przeprowadzono konsultacje w tej sprawie. Jednak odkrycia archeologiczne wymusiły zmiany.

W związku z tym, że park Witosa będzie miejscem odpoczynku i zadumy nie powróci tutaj muszla koncertowa. Miasto planuje w centralnej części parku zlokalizować elementy związane z historią tego miejsca. Wkrótce ma zostać ogłoszony konkurs dotyczący tego etapu prac.